© Huygens ING - Amsterdam. Bronvermelding: W. de Vries Wzn., 'Stheeman, Eisso Post (1827-1908)', in Biografisch Woordenboek van Nederland. URL:http://resources.huygens.knaw.nl/bwn1880-2000/lemmata/bwn1/stheeman [12-11-2013]

STHEEMAN, Eisso Post (1827-1908)

Stheeman, Eisso Post, apotheker, fabrikant en groothandelaar in geneesmiddelen (Winschoten 14-8-1827 - Nijmegen 13-2-1908). Zoon van Sijpko Stheeman, negotiant, en Titia Post. Gehuwd op 11-6-1854 met Jentje ten Brink. Uit dit huwelijk werden 2 zoons en 4 dochters geboren.

Stheeman verwierf in 1849 het apothekersdiploma en trad tot 1854 op als provisor in de apotheek en het bedrijf van de weduwe van W. Brocades te Meppel. In laatstgenoemd jaar kocht hij de apotheek met toebehoren. Van het ogenblik der overname af trad een krachtige uitbreiding op en werd een aanvang gemaakt met een kleine groothandel in chemicaliën, plantaardige extracten enz., die Meppel en omgeving bediende. Kranteberichten uit die jaren geven aan, dat Stheeman velen in de omgeving aan het werk zette om kruiden voor hem te zoeken, die hij in zijn fabriek verwerkte.

Stheeman stelde zijn kwaliteiten ook ten dienste van het openbare leven, zoals o.a. blijkt uit het feit, dat hij van 1857 tot 1861 regent was van het Armenweeshuis, vanaf 1865 lid van de Geneeskundige Raad voor Overijssel en Drenthe. Naarmate er verbetering kwam in de communicatiemiddelen kon Stheeman zijn afzetgebied uitbreiden, ten gevolge waarvan de firma steeds grotere bekendheid verwierf. Wanneer de eerste reiziger aan het bedrijf werd verbonden is niet zeker; vast staat wel, dat de oudste zoon Sijpko, reeds vóórdat deze in 1876 het examen voor hulpapotheker aflegde, soms als zodanig optrad. Toen Stheeman in dat zelfde jaar zijn heup brak, moest de zoon een groter aandeel in de leiding van de zaken nemen. In 1880, nadat hij in 1878 te Amsterdam het apothekersexamen had afgelegd, werd Sijpko Stheeman als deelgenoot in de firma opgenomen. Het voor die tijd vrij omvangrijk geworden bedrijf kwam tot nog snellere bloei, hetgeen o.a. blijkt uit de vermeerdering van het aantal artikelen in de prijscouranten, dat in 1880 ca. 900 en in 1887 reeds meer dan het dubbele bedroeg.

De vader kon zijn zoon vele jaren blijven steunen met zijn helder inzicht, zijn beleid en ook met zijn geld, wat in moeilijke tijden van grote betekenis was. Stheeman trok zich in 1887 uit de zaken terug. Hij heeft nog beleefd hoe in 1895 de eerste 2 pk stoommachine in bedrijf werd genomen, de uitvoer op gang kwam, in 1905 het predikaat Koninklijke aan de firma werd verleend en deze laatste in 1907 in een naamloze vennootschap werd omgezet met de naam Koninklijke Pharmaceutische Fabriek v/h Brocades & Stheeman. Na zijn dood volgden overname van en fusie met verschillende apotheken en groothandels, waarna in 1927 de fusie plaatsvond met de NV Koninklijke Pharmaceutische Handelsvereeniging, te Amsterdam, wier historie teruggevoerd wordt tot de apotheek van Th.P. Schonck (1736-1812) in 1765 te Amsterdam. De aldus ontstane NV Koninklijke Pharmaceutische Fabrieken v/h Brocades-Stheeman & Pharmacia te Meppel maakt sinds 1967 als werkmaatschappij deel uit van de NV Gist-Brocades te Delft, in welk jaar een fusie plaatsvond met de NV Koninklijke Nederlandse Gist- & Spiritusfabriek aldaar.

L: Tony de Ridder, 'N.V. Kon. Pharm. Fabr. v/h Brocades & Stheeman, Meppel', in Neerlands Welvaart 1 (1918) 34-35 (januari) 1-20; G. Colb, Geslachtslijst der familie Stheeman (Epe, 1942); N.V. Koninklijke Pharmaceutische Fabrieken v/h Brocades Stheeman & Pharmacia 1800-1950. [Door] D. A. Wittop Koning [e.a. Amsterdam, 1950]; J. Poortman, 'Iets uit de geschiedenis van de N.V. Koninklijke Farmaceutische Fabrieken v/h Brocades-Stheeman & Pharmacia, te Meppel', in Nieuwe Drentse Volksalmanak 70 (1952) 43-56.

W. de Vries Wzn.

Bovenstaande biografie weerspiegelt de stand van het onderzoek tot aan het jaar van publicatie in het gedrukte deel van het BWN. Dit jaar is hieronder weergegeven. Alle daarna verschenen literatuur is niet in de tekst verwerkt en wordt evenmin vermeld in de literatuuropgave (onder L).

Oorspronkelijke versie opgenomen in: Biografisch Woordenboek van Nederland 1 (Den Haag 1979)
Laatst gewijzigd op 12-11-2013