© Huygens ING - Amsterdam. Bronvermelding: Frans Oudejans, 'Nierop, Arij van (1901-1974)', in Biografisch Woordenboek van Nederland. URL:http://resources.huygens.knaw.nl/bwn1880-2000/lemmata/bwn3/nierop [12-11-2013]

NIEROP, Arij van (1901-1974)

Nierop, Arij van (Ary), programmaleider (Rotterdam 12-9-1901 - Loosdrecht 16-10-1974). Zoon van Maarten van Nierop, winkelier, en Klazina Nouwt.

Ary van Nierop groeide op in de wijk Leuvehaven te Rotterdam. Afkomstig uit een hervormde familie - hij kon nog jarenlang uit het hoofd bijbelteksten citeren - wilde hij aanvankelijk predikant worden. Omdat zijn ouders te onbemiddeld waren om hem naar het gymnasium te laten gaan, moest hij hiervan afzien. In plaats daarvan ging hij naar de kweekschool in Rotterdam. In 1920, na zijn studie daar en, kort nadien, het behalen van de akte MO-Engels - in welke taal hij zich in de loop der jaren zou bekwamen - ging hij in het onderwijs werken, achtereenvolgens in 1920 aan de Openbare Lagere School 1882 in Rotterdam, de Openbare Mulo in Willemstad (1922) en de Rijkskweekschool in Haarlem (1927), met een onderbreking in 1926/ 1927 wegens militaire dienst, waarin hij korporaal werd van de artillerie. Op 1 augustus 1933 trad hij in functie bij de VARA, met welke omroepvereniging hij zich als socialist nauw verwant voelde. Hij werkte er als omroeper, maar bewoog zich ook op andere terreinen, vooral in jeugduitzendingen.

Onder de Duitse bezetting in de Tweede Wereldoorlog werden de vijf omroepen geliquideerd en vervangen door de Rijksradio-omroep de Nederlandsche Omroep. Veel employees gingen daar automatisch naar over, zo ook Van Nierop, die later als reden opgaf dat dit voor hem toen een kwestie van overmacht was geweest. Hij werkte even als omroeper, kondigde bijvoorbeeld enkele concerten aan voor de Winterhulp, maar verdween snel in de anonimiteit. Hij trad op als regisseur van hoorspelen en van programma's over (Duitse) films, zonder dat zijn naam werd vermeld. Op 1 december 1944 werd hij op wachtgeld gesteld. Van Nierop stond bij collega's bekend om zijn anti-Duitse en antinationaal-socialistische gezindheid en kwam na de bevrijding op 27 december 1945 moeiteloos terug als omroeper bij de VARA. Kort erna werd hij benoemd tot hoofd van de afdeling gesproken woord en gevarieerde programma's. In die kwaliteit kreeg hij de organisatorische, artistieke en administratieve supervisie van alle lezingen, klank- en hoorspelen, discussies, reportages, amusement en programma's voor kinderen, zieken en andere groepen. Ook droeg hij de verantwoordelijkheid voor alle gesproken teksten.

Deze veelomvattende taak nam niet weg dat de onvermoeibaar werkende Ary van Nierop zelf geregeld via de microfoon te horen was. Vooral als vragensteller in het vraag- en antwoordspel ' 't Hangt aan de muur en het tikt...' genoot hij in de jaren '50 nationale bekendheid. Hij introduceerde programma's als 'Aetherforum' en 'Radiolympus' en was de uiteindelijk verantwoordelijke voor programma's als 'De showboat', 'De familie Doorsnee' en 'Weer of geen weer'. Daarmee gaf hij blijk van zijn uitgangspunt, programma"s te willen brengen die een groot publiek aanspraken, maar tevens cultureel op niveau stonden. Ook in de keuze van hoorspelen - hij vertaalde zelf een aantal - kwam dit tot uiting: de verheffing van de arbeidersklasse was hem als overtuigd socialist dierbaar. In het programma 'De artistieke staalkaart' besprak hij toneeluitvoeringen, waarover hij trouwens ook spreekbeurten hield voor geïnteresseerd publiek.

Van Nierops veelzijdigheid bracht hem ook tot werk dat hij in zijn vrije tijd moest doen. Zo had hij van 20 november 1945 tot 21 november 1958 voor de Partij van de Arbeid zitting in de gemeenteraad van Hilversum. De Engelse taal beheerste Van Nierop op den duur tot in de perfectie. Hij vertaalde talrijke boeken, vooral voor uitgeverij A.W. Sijthoff, en ook klankbeelden ter inzending naar de Prix Italia. In de jaren '60 gaf hij enige tijd les in de uitspraak van de Engelse taal aan cursisten, zoals op kleinkunstcursus van de NCRV (1961). De Nederlandse taal was hem eveneens dierbaar: bij zijn officiële pensionering in 1966 kreeg hij wegens zijn zorg voor het Nederlands vanuit België een hoge onderscheiding.

Hij werd toen tegelijk lid van verdienste van de VARA, waarvan hij in de voorgaande twintig jaren in belangrijke mate het gezicht had bepaald. Als radioman in hart en nieren - met televisie bemoeide hij zich nauwelijks - was hij landelijk bekend, ook al door zijn karakteristieke stemgeluid. Hij geloofde heilig in vakmanschap, bij voorkeur gekoppeld aan enige artisticiteit, en probeerde zelf ook mensen zo te vormen. Veel jongeren kregen van hem een kans, zoals Gabri de Wagt, Joop Koopmans, Bert Garthoff, Joop Söhne, Coen Serré. Van Nierop zocht bij nieuwkomers hun sterkste kanten en probeerde deze zo goed mogelijk bij de door hem georganiseerde uitzendingen tot hun recht te laten komen. Zij moesten dan wel terdege wennen aan zijn heel eigen gevoel voor humor, ad rem en vaak sarcastisch, gevoed door eruditie. Ary van Nierop was een boekenwurm en toneelliefhebber, was een uitstekend kok en maakte lange voetreizen.

De laatste anderhalf jaar van zijn actieve radioloopbaan was Ary van Nierop programmaleider. Omdat bleek dat hij ruim tien jaar lang ook elke zondag in de studio had doorgebracht besloot VARA-secretaris J.B. Broeksz zijn pensioen een jaar eerder te doen ingaan. Het is de vraag of Van Nierop deze geste naar waarde heeft geschat. Hij was verknocht aan zijn omroep, maar nog meer verslaafd aan werk, ook als middel tegen eenzaamheid. Aanvankelijk bleef hij nog vertaalwerk doen, maar dat verminderde geleidelijk. Hij voelde zich alleen en verlaten, had de hele dag de radio aan, maar meed het contact met vroegere collega's, kreeg een leverkwaal en ging via het Hilversumse ziekenhuis RKZ naar een revalidatiecentrum voor bejaarden in Loosdrecht, waar hij 16 oktober 1974 overleed. Hij werd in stilte gecremeerd.

L: Behalve artikelen in Het Parool PS, 16-10-1954; Radio-TV-Gids. 31-8-1958, 30-4-1966; Algemeen Dagblad, 12-5-1966: W. Ibo. Onder collega's. Een serie radio-roddels (Baarn, 1954); D. Verkijk, Radio Hilversum 1940-1945 (Amsterdam, 1974).

I: Website Joods Historisch Museum: http://www.jhm.nl/beeld.aspx?database=fotos&trefwoord=amusement [18-6-2008].

Frans Oudejans

Bovenstaande biografie weerspiegelt de stand van het onderzoek tot aan het jaar van publicatie in het gedrukte deel van het BWN. Dit jaar is hieronder weergegeven. Alle daarna verschenen literatuur is niet in de tekst verwerkt en wordt evenmin vermeld in de literatuuropgave (onder L).

Oorspronkelijke versie opgenomen in: Biografisch Woordenboek van Nederland 3 (Den Haag 1989)
Laatst gewijzigd op 12-11-2013