© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Wil Tiemes, Ewsum, Anna van, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/ewsum [13/01/2014]
EWSUM, Anna van (geb. Nienoord, Groningen 1640 - gest. Midwolde 6-11-1714), opdrachtgeefster van een opmerkelijk grafmonument. Dochter van Willem van Ewsum, heer van Neyenoord, Vredewold en Noordwijk (1608-1643), en Margaretha Beata Frydag toe Goedens (1621-1665/1667). Anna van Ewsum trouwde (1) op 2-6-1657 met Carel Hieronymus van In- en Kniphuisen (1632-1664), gedeputeerde ten Staten-Generaal; (2) in oktober 1665 met Georg Wilhelm, in 1694 door de Duitse keizer verheven tot rijksgraaf van In- en Kniphuisen (1635-1709). Uit huwelijk (2) werd 1 zoon geboren.
Anna van Ewsum was enig kind en de laatste erfgename van een van de belangrijkste adellijke families in de Ommelanden. Zij was zeventien toen ze trouwde met Carel Hieronymus van In- en Kniphuisen uit Oostfriesland, de jongere broer van haar stiefvader. Carel Hieronymus stierf in de zomer van 1664 in Den Haag, nadat hij ziek was teruggekeerd van een ambtsreis naar Vlaanderen. Nog voor de begrafenis gaf Anna opdracht aan de beeldhouwer Rombout Verhulst voor het oprichten van een grafmonument voor haar echtgenoot in de kerk van Midwolde. Het moest, zo staat in het contract, de beide echtelieden bevatten, ‘levensgroot en net uitgehouwen’. De prijs voor het graf: drieduizend rijksdaalders. Met zijn details en verdere afwerking is het een perfectionering van het praalgraf zoals Verhulst dat voor Maria van Reigersberch had gemaakt. Carel Hieronymus ligt vooraan, Anna ligt hoger en daardoor middenin het blikveld. Zij is mooi en vrouwelijk afgebeeld. Uit dit contract blijkt ook dat Verhulst het praalgraf in Den Haag heeft gemaakt. Waarschijnlijk heeft Josina van Loewenstein dit praalgraf daar gezien: na haar mans dood in 1669 liet ook zij een dergelijk grafmonument vervaardigen, in nauwkeurige navolging van dat van Ewsum.
Vijftien maanden na de dood van Carel Hieronymus van In- en Kniphuisen hertrouwde Anna van Ewsum met Georg Wilhelm van In- en Kniphuisen, de achterneef van haar eerste echtgenoot. Op enig moment – het is onduidelijk wanneer – is een putto van het grafmonument weggehaald om daar ruimte te creëren voor de beeltenis van Georg Wihelm, gemaakt door Bartholomeus Eggers. Anna en haar tweede echtgenoot zijn beiden in het desbetreffende graf begraven.
Literatuur
- J.A. Feith, Inventaris van het huisarchief van 'De Nienoord', gedeponeerd in het oud-archief in Groningen (Groningen 1890).
- W.J. Formsma, R.A. Luitjens-Dijkveld Stol, en A. Pathuis, De Ommelander Borgen en Steenhuizen (Assen 1973).
- Reindert Hovinga, Nienoord: historie van een Groninger borg (Groningen 1997).
- H.B. Vos, De Nienoord: huis en historie (Groningen 1977).
- Frits Scholten, Sumptuous memories. Studies in seventeenth-century Dutch tomb sculpture (Zwolle 2003).
- Wil Tiemes, Weduwes en praalgraven. Een onderzoek naar drie vrouwen uit de Gouden Eeuw als opdrachtgeefster en als model [ongepubliceerde doctoraalscriptie Universiteit Utrecht 2004].
Illustratie
Grafmonument van Carel Hieronymus van In- en Kniphuisen en Anna van Ewsum, met (staande) de later toegevoegde tweede echtgenoot van Anna, Georg Wilhelm van In- en Kniphuisen, Midwolde. Uit: Tiemes, Weduwes en praalgraven.
Auteur: Wil Tiemes
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.