Instellingen en personen

ALGEMEEN
Naam	Koninklijk Nationaal Steuncomité
naam, varianten	KNS K.N.S.
periode van bestaan	1914 - 1926
organisatie en inrichting	het comité werd op 10 augustus 1914 opgericht op initiatief van de koningin door vertegenwoordigers van de vier grote, toen bestaande vakcentrales van werknemers (Ned. Verbond van Vakverenigingen, RK Vakbureau, Christelijk Nationaal Vakverbond en Ned. Verbond van Neutrale Vakverenigingen), de Nationale Werkloosheidsraad, de Nationale Vrouwenraad, de Maatschappij van Nijverheid, organisaties uit de land- en tuinbouw, de Algemene Armencommissie en enkele eerder na het uitbreken van de oorlog gevormde plaatselijke comités de eerste jaren vergaderde het zeer frequent voorzitter was minister M.W.F. Treub, secretaris ir. H.A. van IJsselsteijn, directeur-generaal van de Arbeid de leiding van het KNS was in handen van een commissie van uitvoering deze bestond bij de oprichting uit: mr. M.W.F. Treub, minister van Landbouw, Nijverheid en Handel, voorzitter prof. I.P. de Vooys, voorzitter Werkloosheidsraad, vice-voorzitter jhr. mr. W.Th.C. van Doorn, voorzitter Ned. Tuinbouwraad, penningmeester mevr. Van Biema-Hijmans, presidente Nationale Voogdijraad J.R. Snoeck Henkemans, lid Algemene Armencommissie mr. J.T. Linthorst Homan, voorzitter Ned. Landbouw-Comité prof. dr. W.N. Nolens, lid Werkloosheidsraad J. Oudegeest, lid Werkloosheidsraad A.S. Talma, lid Werkloosheidsraad uit het KNS ontstonden tijdens de oorlog de Nijverheidscommissie onder voorzitterschap van prof. I.P. de Vooys en de Commissie voor de Voeding van Mens en Dier het feitelijke werk werd overgelaten aan gemeentebesturen en plaatselijke instellingen het landelijk comité stond deze met raad en daad bij in de plaatselijke steuncomites zaten vaak vertegenwoordigers van lokale vakbonden Treub (Herinneringen en overpeinzingen, p. 309-311) schreef over het KNS: ?Het heeft in de eerste jaren zeer gewichtige diensten bewezen en in hooge mate meegeholpen om het economisch leven op gang te houden? tot opheffing van het landelijk comité werd door de Ministerraad besloten op 2 april 1919, maar de liquidatie werd pas in 1926 voltooid.
taak, activiteiten	de grondgedachte van het comité was ?den band te vormen tusschen de groote nationale organisaties en de plaatselijke comités? de belangrijkste doelstelling was directe ondersteuning van hen die meestal als gevolg van de mobilisatie of werkloosheid in nood kwamen te verkeren de plaatselijke comités gaven uitkeringen in geld of natura en bonnen werkverschaffing was een andere activiteit
voorloper	geen
opvolger	geen; zie echter wel: Nationaal Crisiscomité
literatuur (NCC)	Overzicht van de werkzaamheden van het Koninklijk Nationaal Steuncomité van zijn oprichting (10 Aug. 1914) af tot 10 Dec. 1914 's-Gravenhage, 1914. 22 p. Voornaamste bescheiden door het comité uitgegeven tot en met ... Koninklijk Nationaal Steuncomité 1914 nr. 1 (8 oktober 1914) - nr. 14 (1922/26) 's Gravenhage, [1914]-1926 [Titel varieert vanaf nr. 7 (1915): Voornaamste bescheiden door het comité uitgegeven ..., benevens uitvoerige mededeelingen omtrent de door het Koninklijk Nationaal Steuncomité verleende ondersteuningen . Nr. 14 (1926) onder de titel: Overzicht van de werkzaamheden van het Kon. Nat. Steuncomité van 1 januari 1922 af tot zijn opheffing (Mei 1926). ] Handleiding voor gemeentebesturen bij de uitvoering van het werkloosheidsbesluit 1917, tevens bevattende de werkloosheidsverzekeringsnoodwet 1919 en eenige andere maatregelen, getroffen in verband met de liquidatie van het Koninklijk Nationaal Steuncomité, met een toelichting en de ter uitvoering daarvan verschenen circulaires 's-Gravenhage, 1919, 2 de vermeerderde druk. 108 p. [Uitgaven van den dienst der werkloosheidsverzekering en arbeidsbemiddeling, nr. 12] Inleiding en beraadslaging over het onderwerp: Armenzorg en Steuncomité's, verschil en overeenkomst, gehouden in de bestuurvergaderingen van 30 Januari en 20 Februari 1915 Haarlem, 1915. 75 p. [Geschriften van de Nederlandsche Vereeniging voor Armenzorg en Weldadigheid, 16] Everts, J. “De liquidatie van de Steuncomites”, in: Tijdschrift voor Armenzorg en Kinderbescherming , 20 (1919), p. 159-161 Redactie “Samenwerking bij hulpverleening in oorlogstijd”, in: Tijdschrift voor Armenzorg en Kinderbescherming , 15 (1914), p. 257-259, 265-267 [oprichting van het Koninklijk Nationaal Steuncomité] p. 273-274 [oproep en samenstelling van de commissie van uitvoering] p. 298 [samenstelling, doel en werkwijze] p. 313-314 [instelling subcommissie] Treub, M.W.F. Oorlogstijd. Herinneringen en indrukken (Haarlem/Amsterdam, 1916), p. 115-145 [met tekst van de brief van minister Treub aan de koningin van 8 augustus 1914, idem van de toespraken van de koningin en minister Treub op 10 augustus 1914] Zaalberg, C.J.P., en W.F. Detiger en Meyer de Vries “Het Koninklijk Nationaal Steuncomité en de werkloosheid”, in: Tijdschrift van de Nederlandsche Vereeniging tegen de Werkloosheid? , 5 (1917), p. 643-659.
typering	armenzorg beheer fondsen werklozensteun
zuil
doelgroepen	armen ouderen weduwen en weduwnaars werklozen wezen zieken
ARCHIEF
periode archief	1914 - 1925
vindplaats	Nationaal Archief, Den Haag
openbaarheid	volledig
omvang; inventarisnummers	onbekend 37 inv. nrs.
informatiedrager	papier
vernietigd	een groot deel van het archief is vernietigd de inventaris geeft op p. 49 een omschrijving van de vernietigde stukken.
toegang(en)	Inventaris van archieven van crisisinstellingen in verband met de Eerste Wereldoorlog over de periode 1914-1926 door E. Schreuder met historische en archivistische inleiding (p. 19-49)
kenmerk toegang	2.06.079
indices op toegang	index op namen van crisisinstellingen met verwijzing naar inv. nr index op trefwoorden.
originele archivalia van archiefvormer in andere archieven	in het archief van mr. dr. H.H.A. van Gybland Oosterhoff (Nationaal Archief, nr. van de toegang 2.21.079 niet opgenomen in deze gids, omdat het verder geen stukken over het onderwerp bevat) bevindt zich een ander exemplaar van: “Voornaamste bescheiden” uitgegeven door het Comité Van Gybland Oosterhoff was adjunct-secretaris van dit comité en secretaris van de subcommissie van advies voor door liefdadige stichtingen aan te vragen ondersteuning van dit comité, 1914-1926. Gedrukt (inv. nr. 69) in het archief van P.J.M. Aalberse : dossier, 1920-1925 (inv. nr. 1198)
originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven	geen
opmerkingen	in 1939 schonken de erfgenamen van de vroegere adjunct-secretaris van het comité, H.H.A. van Gybland Oosterhoff, een deel van het onder hen berustende archief aan het Nationaal Archief daar werden later nog stukken aan toegevoegd die zijn aangetroffen in het archief van de Arbeidsinspectie door het Nationaal Archief is het archief ondergebracht in de bundelinventaris ‘Crisisinstellingen 1914-1926’
INHOUD
structuur archief	de oorspronkelijke structuur is niet bekend
structuur toegang	1. niet naar onderwerp ingedeelde stukken 2. naar onderwerp ingedeelde stukken
bijlagen bij de toegang	geen
statistische gegevens	geen
inhoud overig	statuten, 1917 (inv. nr. 624) liquidatie, 1925-1926 (inv. nr. 625) “Voornaamste bescheiden” uitgegeven door het Comité , 1914-1926 (inv. nr. 69) onderzoek naar de voorraden levensmiddelen op het einde van 1914, 1914 (inv. nr. 628) steunverlening aan gedemobiliseerden, 1916-1918 (inv. nr. 629) werkwijze Algemeen Steun-Comité Amsterdam, 1914 (inv. nr. 631) staten van ondersteunde crisiswerklozen, 1919 (inv. nr. 635) ? Leidraad van de besturen van het Koninklijk Nationaal Steuncomité, de Nationale Vereeniging tot Steun aan Miliciens, de Regeeringscommissie inzake Middenstandscrediet en de Vereeniging van Nederlandsche Arbeidsbeurzen …” in verband met de zorg voor gedemobiliseerden die werkloos zijn geworden, z.j.. Gedrukt (inv. nr. 636).
verwijzingen naar wetten, maatregelen en/of de uitvoering daarvan	Armenwet (1912) Noodregeling Treub (1914) Werkloosheidsbesluit (1917).
verwijzing naar andere archiefvormers	Ministerraad (nadere toegang, periode 1900-1939) de archieven van plaatselijke Steuncomités zijn veelal nog aanwezig in de regionale historische centra en de gemeente- en streekarchieven
geografische verwijzingen	Nederland
internationaal	het comité hield zich ook bezig met Nederlanders die in het buitenland verbleven en daar in financiële moeilijkheden waren gekomen
opmerkingen	in de Ned. Staatscourant van 1914 en volgende jaren zijn lijsten afgedrukt van bijdragen aan het comité, vermeldende de gever (een persoon of een organisatie) en het bedrag zie bijv. de Staatscourant van 1914 de nrs. 209, 214, 219, 225, 233, 237, 244, 250, 256, 261, 264, 267, 274, 280, 286, 293, 298 en 305

Naam

Koninklijk Nationaal Steuncomité

naam, varianten

KNS
K.N.S.

periode van bestaan

1914 - 1926

organisatie en inrichting

het comité werd op 10 augustus 1914 opgericht op initiatief van de koningin door vertegenwoordigers van de vier grote, toen bestaande vakcentrales van werknemers (Ned. Verbond van Vakverenigingen, RK Vakbureau, Christelijk Nationaal Vakverbond en Ned. Verbond van Neutrale Vakverenigingen), de Nationale Werkloosheidsraad, de Nationale Vrouwenraad, de Maatschappij van Nijverheid, organisaties uit de land- en tuinbouw, de Algemene Armencommissie en enkele eerder na het uitbreken van de oorlog gevormde plaatselijke comités
de eerste jaren vergaderde het zeer frequent
voorzitter was minister M.W.F. Treub, secretaris ir. H.A. van IJsselsteijn, directeur-generaal van de Arbeid

de leiding van het KNS was in handen van een commissie van uitvoering
deze bestond bij de oprichting uit:
mr. M.W.F. Treub, minister van Landbouw, Nijverheid en Handel, voorzitter
prof. I.P. de Vooys, voorzitter Werkloosheidsraad, vice-voorzitter
jhr. mr. W.Th.C. van Doorn, voorzitter Ned. Tuinbouwraad, penningmeester
mevr. Van Biema-Hijmans, presidente Nationale Voogdijraad
J.R. Snoeck Henkemans, lid Algemene Armencommissie
mr. J.T. Linthorst Homan, voorzitter Ned. Landbouw-Comité
prof. dr. W.N. Nolens, lid Werkloosheidsraad
J. Oudegeest, lid Werkloosheidsraad
A.S. Talma, lid Werkloosheidsraad

uit het KNS ontstonden tijdens de oorlog de Nijverheidscommissie onder voorzitterschap van prof. I.P. de Vooys en de Commissie voor de Voeding van Mens en Dier
het feitelijke werk werd overgelaten aan gemeentebesturen en plaatselijke instellingen
het landelijk comité stond deze met raad en daad bij
in de plaatselijke steuncomites zaten vaak vertegenwoordigers van lokale vakbonden
Treub (Herinneringen en overpeinzingen, p. 309-311) schreef over het KNS: ?Het heeft in de eerste jaren zeer gewichtige diensten bewezen en in hooge mate meegeholpen om het economisch leven op gang te houden?
tot opheffing van het landelijk comité werd door de Ministerraad besloten op 2 april 1919, maar de liquidatie werd pas in 1926 voltooid.

taak, activiteiten

de grondgedachte van het comité was ?den band te vormen tusschen de groote nationale organisaties en de plaatselijke comités?
de belangrijkste doelstelling was directe ondersteuning van hen die meestal als gevolg van de mobilisatie of werkloosheid in nood kwamen te verkeren
de plaatselijke comités gaven uitkeringen in geld of natura en bonnen
werkverschaffing was een andere activiteit

voorloper

geen

opvolger

geen; zie echter wel: Nationaal Crisiscomité

literatuur (NCC)

Overzicht van de werkzaamheden van het Koninklijk Nationaal Steuncomité van zijn oprichting (10 Aug. 1914) af tot 10 Dec. 1914
's-Gravenhage, 1914. 22 p.

Voornaamste bescheiden door het comité uitgegeven tot en met ... Koninklijk Nationaal Steuncomité 1914
nr. 1 (8 oktober 1914) - nr. 14 (1922/26)
's Gravenhage, [1914]-1926
[Titel varieert
vanaf nr. 7 (1915): Voornaamste bescheiden door het comité uitgegeven ..., benevens uitvoerige mededeelingen omtrent de door het Koninklijk Nationaal Steuncomité verleende ondersteuningen . Nr. 14 (1926) onder de titel: Overzicht van de werkzaamheden van het Kon. Nat. Steuncomité van 1 januari 1922 af tot zijn opheffing (Mei 1926). ]

Handleiding voor gemeentebesturen bij de uitvoering van het werkloosheidsbesluit 1917, tevens bevattende de werkloosheidsverzekeringsnoodwet 1919 en eenige andere maatregelen, getroffen in verband met de liquidatie van het Koninklijk Nationaal Steuncomité, met een toelichting en de ter uitvoering daarvan verschenen circulaires
's-Gravenhage, 1919, 2 de vermeerderde druk. 108 p.
[Uitgaven van den dienst der werkloosheidsverzekering en arbeidsbemiddeling, nr. 12]

Inleiding en beraadslaging over het onderwerp: Armenzorg en Steuncomité's, verschil en overeenkomst, gehouden in de bestuurvergaderingen van 30 Januari en 20 Februari 1915
Haarlem, 1915. 75 p.
[Geschriften van de Nederlandsche Vereeniging voor Armenzorg en Weldadigheid, 16]

Everts, J.
“De liquidatie van de Steuncomites”, in:
Tijdschrift voor Armenzorg en Kinderbescherming , 20 (1919), p. 159-161

Redactie
“Samenwerking bij hulpverleening in oorlogstijd”, in:
Tijdschrift voor Armenzorg en Kinderbescherming , 15 (1914),
p. 257-259, 265-267 [oprichting van het Koninklijk Nationaal Steuncomité]
p. 273-274 [oproep en samenstelling van de commissie van uitvoering]
p. 298 [samenstelling, doel en werkwijze]
p. 313-314 [instelling subcommissie]

Treub, M.W.F.
Oorlogstijd. Herinneringen en indrukken
(Haarlem/Amsterdam, 1916), p. 115-145
[met tekst van de brief van minister Treub aan de koningin van 8 augustus 1914, idem van de toespraken van de koningin en minister Treub op 10 augustus 1914]

Zaalberg, C.J.P., en W.F. Detiger en Meyer de Vries
“Het Koninklijk Nationaal Steuncomité en de werkloosheid”, in:
Tijdschrift van de Nederlandsche Vereeniging tegen de Werkloosheid? , 5 (1917), p. 643-659.

typering

armenzorg

beheer fondsen

werklozensteun

zuil

doelgroepen

armen

ouderen

weduwen en weduwnaars

werklozen

wezen

zieken

periode archief

1914 - 1925

vindplaats

Nationaal Archief, Den Haag

openbaarheid

volledig

omvang; inventarisnummers

onbekend
37 inv. nrs.

informatiedrager

papier

vernietigd

een groot deel van het archief is vernietigd
de inventaris geeft op p. 49 een omschrijving van de vernietigde stukken.

toegang(en)

Inventaris van archieven van crisisinstellingen in verband met de Eerste Wereldoorlog over de periode 1914-1926 door E. Schreuder
met historische en archivistische inleiding (p. 19-49)

kenmerk toegang

2.06.079

indices op toegang

index op namen van crisisinstellingen met verwijzing naar inv. nr
index op trefwoorden.

originele archivalia van archiefvormer in andere archieven

in het archief van mr. dr. H.H.A. van Gybland Oosterhoff (Nationaal Archief, nr. van de toegang 2.21.079
niet opgenomen in deze gids, omdat het verder geen stukken over het onderwerp bevat) bevindt zich een ander exemplaar van:
“Voornaamste bescheiden” uitgegeven door het Comité
Van Gybland Oosterhoff was adjunct-secretaris van dit comité en secretaris van de subcommissie van advies voor door liefdadige stichtingen aan te vragen ondersteuning van dit comité, 1914-1926. Gedrukt (inv. nr. 69)

in het archief van P.J.M. Aalberse : dossier, 1920-1925 (inv. nr. 1198)

originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven

geen

opmerkingen

in 1939 schonken de erfgenamen van de vroegere adjunct-secretaris van het comité, H.H.A. van Gybland Oosterhoff, een deel van het onder hen berustende archief aan het Nationaal Archief
daar werden later nog stukken aan toegevoegd die zijn aangetroffen in het archief van de Arbeidsinspectie
door het Nationaal Archief is het archief ondergebracht in de bundelinventaris ‘Crisisinstellingen 1914-1926’

structuur archief

de oorspronkelijke structuur is niet bekend

structuur toegang

1. niet naar onderwerp ingedeelde stukken
2. naar onderwerp ingedeelde stukken

bijlagen bij de toegang

geen

statistische gegevens

geen

inhoud overig

statuten, 1917 (inv. nr. 624)
liquidatie, 1925-1926 (inv. nr. 625)
“Voornaamste bescheiden” uitgegeven door het Comité , 1914-1926 (inv. nr. 69)
onderzoek naar de voorraden levensmiddelen op het einde van 1914, 1914 (inv. nr. 628)
steunverlening aan gedemobiliseerden, 1916-1918 (inv. nr. 629)
werkwijze Algemeen Steun-Comité Amsterdam, 1914 (inv. nr. 631)
staten van ondersteunde crisiswerklozen, 1919 (inv. nr. 635)
? Leidraad van de besturen van het Koninklijk Nationaal Steuncomité, de Nationale Vereeniging tot Steun aan Miliciens, de Regeeringscommissie inzake Middenstandscrediet en de Vereeniging van Nederlandsche Arbeidsbeurzen …” in verband met de zorg voor gedemobiliseerden die werkloos zijn geworden, z.j.. Gedrukt (inv. nr. 636).

verwijzingen naar wetten, maatregelen en/of de uitvoering daarvan

Armenwet (1912)
Noodregeling Treub (1914)
Werkloosheidsbesluit (1917).

verwijzing naar andere archiefvormers

Ministerraad (nadere toegang, periode 1900-1939)

de archieven van plaatselijke Steuncomités zijn veelal nog aanwezig in de regionale historische centra en de gemeente- en streekarchieven

geografische verwijzingen

Nederland

internationaal

het comité hield zich ook bezig met Nederlanders die in het buitenland verbleven en daar in financiële moeilijkheden waren gekomen

opmerkingen

in de Ned. Staatscourant van 1914 en volgende jaren zijn lijsten afgedrukt van bijdragen aan het comité, vermeldende de gever (een persoon of een organisatie) en het bedrag
zie bijv. de Staatscourant van 1914 de nrs. 209, 214, 219, 225, 233, 237, 244, 250, 256, 261, 264, 267, 274, 280, 286, 293, 298 en 305